Łapsze Niżne

Udostępnij!

Wieś jest siedzibą gminy obejmującej nieomal cały Polski Spisz. Założył ją Kokosz Berzeviczy z  początkiem XIV wieku.

W  połowie XV wieku należała do prepozytury zakonu bożogrobców, zwanych również miechowitami z  siedzibą w Lendaku. W XV wieku podczas najazdu husytów wieś zostaje spalona. W 1593 roku György Horvath – ówczesny właściciel zamku niedzickiego – nabył wieś miechowitów, lecz pozostawił zakonowi miejscowy kościół i  dlatego właśnie Łapsze Niżne nie uległy fali reformacji. Bożogrobcy opuścili go dopiero w 1786 roku pod naciskiem władz austriackich.

W  XIX wieku, mimo silnych wpływów węgierskich, miejscowość była prawdziwą ostoją polskości na Spiszu, a znajdowała się wówczas w  posiadaniu niemiecko-węgierskiej rodziny Jugenfeldów. Właściciele ci niechlubnie zapisali się w pamięci miejscowych górali, gdyż utrzymali pańszczyznę do lat międzywojennych. W 1846 roku był tu punkt zborny powstańców polskich, którzy ruszyli stąd w kierunku do Nowego Targu. Po I wojnie światowej wieś znalazła się w granicach państwa polskiego. W sierpniu 1930 roku odbyły się tu główne uroczystości regionalno – patriotyczne z okazji 10-lecia zakończenia sporu polsko-czechosłowackiego i ustalenia granicy na Spiszu. W okresie okupacji słowackiej w czasie II wojny światowej zorganizowany był w Łapszach Niżnych jeden z punktów przerzutowych polskich kurierów na Węgry.

Obecnie Łapsze Niżne są siedzibą gminy obejmującej niemal cały polski Spisz. Ciekawostką jest, że budynek urzędu gminnego stoi na fundamentach pochodzącego z przełomu XVI i XVII wieku kasztelu Horvathów, zburzonego około 1940 roku przez władze słowackie. Zachowała się za to starsza budowla – kościół św. Kwiryna z około 1300 roku ufundowany przez Kokosza Berzeviczego, który wieńczy podwójny krzyż – charakterystyczny znak bożogrobców. Konstrukcja kościoła jest typowo gotycka, natomiast wystrój wnętrza ma charakter późnobarokowy. Jako jedyny na Spiszu, kościół w  Łapszach Niżnych posiada drewniany strop, na którym umieszczona polichromia przedstawia Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny. Zabudowa wsi, choć znacznie zmieniona, zachowała częściowo archaiczny charakter. Główna droga rozdwaja się na dwie równoległe ulice łączące się ponownie na końcu wsi. We wsi działa od 1976 roku zespół regionalny „Spiszacy” ”obsypany licznymi nagrodami na konkursach i festiwalach. Z  powodzeniem kultywuje on folklor spiski – szczególnie muzykę, taniec i tradycyjne obrzędy górali spiskich.

Źródło/ Spisz Kraina wielu kultur