Niedzica

Udostępnij!

Położona w dolinie Niedziczanki u południowo-wschodnich podnóży Pienin Spiskich, nieopodal Jeziora Czorsztyńskiego i  Jeziora Sromowieckiego. Wieś założył na początku XIV wieku Frank z  Farkaszowiec na prawie niemieckim. Osada istniała już z pewnością w 1320 roku, z tego roku pochodzi bowiem akt, na mocy którego Kokosz Berzewiczy – ówczesny właściciel Zamagurza Spiskiego – sprzedał wieś swemu bratu Janowi i bratankowi Michałowi. Nazwa wsi w tym dokumencie została zapisana w formie Nisicz. Kiedy na początku XIV wieku północny Spisz zajęli Węgrzy podejmując kolonizację Zamagurza Spiskiego, istniejąca już Niedzica została włączona do Korony świętego Stefana (pod administracją węgierską była do czasu I wojny światowej). W 1326 roku patronat w stosunku do kościoła otrzymał Czerwony Klasztor, a kapituła spiska wcieliła do niego parafię niedzicką z  prawem pobierania dziesięcin. W  XVI wieku wieś podobnie jak zamek znalazła się w rękach polskiej rodziny Łaskich. W  latach 1545-1640 niedzicki kościół pełnił rolę zboru protestanckiego po przejściu na luteranizm Jana Horvatha z  Palocsy – nowego właściciela zamku – i  w  myśl szesnastowiecznej zasady „czyja władza tego religia” (cuius regio, eius religio) mieszkańcy Niedzicy musieli przejść na wyznanie religii pana.Ozdobą wsi jest kościół św. Bartłomieja z początku XIV wieku wzniesiony dzięki fundacji Kokosza Berzewiczego. Posiada bezcenne dzieła: tryptyk z 1452 roku przedstawiający działalność misyjną św. Bartłomieja w Indiach, freski w prezbiterium z lat 1380 – 1420 oraz gotycko – niemiecki napis, którego tłumaczenie brzmi następująco: “ Spowiedź bez żalu, miłość bez wierności, modlitwa bez serdeczności jest daremnym działaniem”.

 

Zamek Dunajec wchodził w skład systemu zamków strzegących północnej granicy Węgier, a przy okazji chronił strategiczną przeprawę przez Dunajec na trasie Drogi Królewskiej (Via Regia), wznosząc się 75 m nad poziomem rzeki. Zamek niedzicki w postaci niewielkiej drewnianej strażnicy stał już w  końcu XIII wieku. Fundatorem był najprawdopodobniej właściciel całej okolicy – Kokosz Berzeviczy. Około 1330 roku kolejny właściciel, Wilhelm Drugeth, rozpoczął budowę zamku murowanego, którego fragmenty zachowały się do dziś (wchodzą w skład zamku górnego). Później warownię znów przejęli Berzeviczy. W  I  połowie XV wieku mimo prób podejmowanych przez wojska husytów, plądrujących wtedy Spisz, zamek pozostał nie zdobyty. Przeszedłszy w ręce żupana spiskiego Emeryka Zapolyi, obiekt został gruntownie przebudowany (1463-70), czego świadectwo stanowi obecny zamek średni. W XVI wieku zamek otrzymał Hieronim Łaski w prezencie od Jana Zapolyi, bratanka Emeryka, za poparcie udzielone mu podczas walk o  władzę na Węgrzech. Po śmierci Hieronima zamek znów trafił w  ręce cudzoziemca – György Horvatha – jak głosi napis na tablicy nad bramą wjazdową, upamiętniający go jako pana na Pławcu, Dunajcu i Lendaku. Przebudowa przeprowadzona przez Horvatha, która zmieniła zamek w  obronną renesansową rezydencję, zakończyła się w 1601 roku. Od 1949 roku zamkiem opiekuje się Stowarzyszenie Historyków Sztuki, które urządziło tu muzeum i dom pracy twórczej.

Źródło/ Książka Spisz Kraina wielu kultur

Foto lotnicze/ Tadeusz Bącal

Foto Zamku/ Marcin Pająk